Με τον όρο χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό εννοούμε την ικανότητα κατανόησης και αποτελεσματικής χρήσης διαφόρων οικονομικών δεξιοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της προσωπικής οικονομικής διαχείρισης, του προϋπολογισμού και των επενδύσεων. Αποτελεί το θεμέλιο της σχέσης των ανθρώπων με τα χρήματα.
Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ
Οι 7 Βασικές Έννοιες σχετικά με τον Χρηματοοικονομικό Αλφαβητισμό
Κερδίζω
Το εισόδημα για τους περισσότερους ανθρώπους καθορίζεται από τις απολαβές του επαγγέλματός τους όπως αυτές προσδιορίζονται από την απόδοσή τους, την αγορά εργασίας και του θεσμικού πλαισίου το οποίο διαφοροποιείται από χώρα σε χώρα.
Οι άνθρωποι μπορούν να αυξήσουν το εισόδημά τους, να ανέλθουν στην ιεραρχία μιας επιχείρησης και να διεκδικήσουν καλύτερα αμειβόμενες θέσεις εργασίας, διευρευνόντας τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους. Το εισόδημα μπορεί επίσης να προκύψει από μη εξαρτημένη εργασίας, δηλαδή από την επιχερηματική δραστηριότητα ενός ατόμου.
Τέλος, εισόδημα μπορεί επίσης να αποκτηθεί και μέσω του πλούτου που ενδεχομένως προέρχεται από κάποια κληρνονομιά, από προσωπικές αποταμιεύσεις αλλά και από αποδοτικές επενδύσεις που έχουμε πραγματοποιήσει στην πορεία της ζωής μας, όπως οικόπεδα, σπίτια, μετοχές,αμοιβαία κεφάλαια κ.ά., λαμβάνοντας τη μορφή τόκων, ενοικίων, μερισμάτων και κεφαλαιουχικών κερδών.
Αποταμιεύω
Ως αποταμίευση, χαρακτηρίζεται εκείνο το τμήμα του διαθέσιμου εισοδήματος, το οποίο επιλέγουμε να μην καταναλώσουμε σήμερα, αλλά να το κρατήσουμε για το μέλλον.
Οι άνθρωποι πρέπει να αποταμιεύουν για την ασφάλειά τους, για την αντιμετώπιση διαφόρων αναπάντεχων γεγονότων που ενδέχεται να συμβούν στο μέλλον και για να είναι σε θέση να εκμεταλλευτούν πιθανές επενδυτικές και άλλες ευκαιρίες, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης.
Το εισόδημα, οι στόχοι μας, η διάρκεια αποταμίευσης στην πορεία της ζωής μας, το ύψος των επιτοκίων και του πληθωρισμού, η οικονομική και πολιτική σταθερότητα και συμπεριφορικοί παράγοντες όπως ο αυτοέλεγχος, η πειθαρχία, η υπευθυνότητα και ο σεβασμός προς τον εαυτό μας και τα παιδιά μας, αποτελούν μερικούς από τους παράγοντες που επηρεάζουν το επίπεδο των αποταμιεύσεών μας, τόσο σε μικροοικονομικό όσο και σε μακροοικονομικό επίπεδο.
Σύμφωνα με τους θεωρητικούς του χρηματοοικονομικού σχεδιασμού, το ‘’άριστο’’ επίπεδο αποταμίευσης κυμαίνεται μεταξύ 10-15% του εισοδήματός μας.
Δανείζομαι
Ο δανεισμός είναι μια διαδικασία που επιτρέπει στους ανθρώπους να αγοράσουν και να χρησιμοποιήσουν αγαθά και υπηρεσίς σήμερα, ενώ δε θα ήταν σε θέση να το πράξουν λόγω έλλειψης χρημάτων, πληρώνοντας για αυτά στο μέλλον με το ανάλογο επιπρόσθετο κόστος (τόκος). Δηλαδή να πληρώσουν σταδιακά στο μέλλον τόσο το κεφάλαιο που δανείστηκαν όσο και τον αντίστοιχο τόκο.
Σημαντικά θέματα στην περίπτωση του δανεισμού είναι ο σκοπός και οι λόγοι που οι άνθρωποι δανείζονται, ο οποίοι πρέπει πάντα να είναι συνετοί, το ύψος του κεφαλαίου που δανείζονται και η δυνατότητα που έχουν στο μέλλον να ανταποκριθούν σε αυτήν τη σοβαρή υποχρέωση που αναλαμβάνουν σήμερα. Οι δανειστές από την άλλη πλευρά (συνήθως οι τράπεζες) πρέπει να εγκρίνουν ή και να απορρίπτουν τις αιτήσεις δανείων, βάσει αξιολόγησης του παρελθοντικού πιστοληπτικού ιστορικού του δανειολήπτη, του σκοπού του δανείου, και της αναμενόμενης δυνατότητας αποπληρωμής του στο μέλλον.
Συνήθως, οι δανειολήπτες που χαρακτηρίζονται από υψηλότερο κίνδυνο χρεώνονται με υψηλότερα επιτόκια, πράγμα που γενικά αφορά τόσο στους ιδιώτες και στις επιχειρήσεις, όσο και στα κράτη. Στο σημείο αυτό, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι ο υπερβολικός δανεισμός ενέχει σημαντικούς κινδύνους και αυξάνει τις πιθανότητες ολικής ή μερικής πτώχευσης ατόμων, οργανισμών ή κρατών.
Καταναλώνω
Τα άτομα καταναλώνουν αγαθά και υπηρεσίες για να ικανοποιούν τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους. Επειδή συνήθως το διαθέσιμο εισόδημα είναι περιορίσμενο, η πλειοψηφία των ανθρώπων δεν είναι σε θέση να αγοράσουν όλα τα αγαθά και τις υπηρεσίες που επιθυμούν να αποκτήσουν και να καταναλώσουν. Έτσι, πρέπει να επιλέξουν ποια από αυτά θα αγοράσουν και ποια θα «απορρίψουν».
Οι άνθρωποι μπορούν να βελτιώσουν την οικονομική τους ευημερία, αυξάνοντας τις γνώσεις τους έτσι ώστε να είναι σε θέση να λαμβάνουν τις κατάλληλες αποφάσεις, λειτουργώντας ως έξυπνοι καταναλωτές. Μια τέτοια αποτελεσματική συμπεριφορά προϋποθέτει βραχυχρόνιο και μακροχρόνιο χρηματοοικονομικό σχεδιασμό, συλλογή πληροφοριών, ανάλυση και διάκριση αναγκών και επιθυμιών και κατάρτιση του κατάλληλου προϋπολογισμού.
Οδηγός στην παραπάνω διαδικασία για τη δημιουργία υγειών καταναλωτικών προτύπων, θα μπορούσε να είναι η θεωρία ιεράρχησης των αναγκών του Maslow.
Ασφαλίζομαι
Οι άνθρωποι έχουν πλέον επιλογές για να προστατευθούν από ενδεχόμενους κινδύνους διαφόρων μορφών που μπορεί να αντιμετωπίσουν στη ζωή τους, οι οποίοι μπορούν να επιφέρουν σοβαρές χρηματοοικονομικές και ψυχολογικές συνέπειες στους ίδιους και την οικογένειά τους.
Απώλεια εισοδήματος λόγω ασθένειας ή ατυχήματος, απώλεια ή φθορά περιουσιακών στοιχείων που προκύπτουν από πιθανή κλοπή, σεισμό ή φωτιά, αλλά και γενικότερα θέματα υγείας και ζωής, είναι γεγονότα που μπορεί να συμβούν σε οποιονδήποτε. Πρέπει λοιπόν όλοι να κατανοήσουν την αναγκαιότητα της ασφάλισης και της προστασίας της ζωής και της περιουσίας και το γεγονός ότι αν επιλέγουν να μην ασφαλίζονται, αποδέχονται αυτό τον κίνδυνο και επωμίζονται τις συνέπειές του.
Η ασφάλιση είναι μια πράξη συνειδητότητας και ευθύνης που επιτρέπει στο άτομο να εξασφαλισθεί οικονομικά έναντι μελλοντικών υπαρκτών κινδύνων, μέσω της τακτικής καταβολής ενός μικρού σχετικά χρηματικού ποσού, μεταφέροντας τους κινδύνους και τις οικονομικές τους συνέπειες στις ασφαλιστικές εταιρίες. Η απόφαση για το ύψος και το είδος της ασφάλισης, επηρεάζεται από το ατομικό εισόδημα, τα καταναλωτικά πρότυπα και από το επίπεδο ανάπτυξης της εκάστοτε κοινωνίας στην οποία ανήκουν.
Επενδύω
Η επένδυση είναι εκείνο το τμήμα του συνολικού διαθέσιμου εισοδήματός μας, το οποίο επιλέγουμε να αξιοποιήσουμε με σκοπό την αύξηση του εισοδήματος ή του πλούτου μας στο μέλλον, αναβάλλοντας μέρος της τρέχουσας κατανάλωσης
Η κατασκευή ενός αποτελεσματικού επενδυτικού χαρτοφυλακίου απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση που θα αντανακλά τόσο τον κίνδυνο που είναι διατεθειμένο κάθε άτομο να αναλάβει, όσο και την επενδυτική του στρατηγική και τους ευρύτερους μακροχρόνιους χρηματοοικονομικούς του στόχους.
Η σωστή επενδυτική στατηγική απαιτεί τόσο διεθνική όσο και διαχρονική διαφοροποίηση, γεγονός που συνεπάγεται επενδύσεις σε διαφορετικές χώρες και αγορές, αλλά και σε τακτά χρονικά διαστήματα, μειώνοντας σημαντικά τον κίνδυνο του επενδυτικού χαρτοφυλάκιου.
Τα κύρια χαρακτηριστικά μίας επένδυσης είναι η χρονική διάρκεια λήξης της, η βεβαιότητα της απόδοσής της (ο κίνδυνος), η ικανότητά της να ρευστοποιηθεί και η φορολογική της μεταχείριση. Πρέπει να σημειωθεί ότι κατά κανόνα, οι επενδύσεις με υψηλότερη αναμενόμενη απόδοση ενέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.
Δωρίζω
Σε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από μεγάλες κοινωνικές και εισοδηματικές ανισότητες, ακόμα και μέσα στα ίδια τα κράτη, πράξεις ουσιαστικής κοινωνικής άλληλεγγύης που ανταποκρίνονται στις πρόσκαιρες ή στις μόνιμες αδυναμίες των συνανθρώπων μας, αναδεικνύουν τις αξίες της αλληλεγγύης και του ανθρωπισμού.
Οι πράξεις αυτές αποτελούν προσφορά προς την κοινωνία μας σήμερα, προέρχονται από διάφορες πηγές και λαμβάνουν διάφορες μορφές. Μερικοί άνθρωποι προτιμούν να δωρίζουν χρήματα, άλλοι να προσφέρουν χρόνο και εργασία ως εθελοντές, και άλλοι να προσφέρουν τρόφιμα, ρούχα ή άλλα αγαθά.